بوراکس چیست و چه کاربردی در صنایع دارد؟

بوراکس ماده ای معدنی به شمار می رود که با فرمول  Na2B4O7ساخته شده است.

پودر بوراکس به نام های دیگری هم شناخته می شود همانند؛ سدیم تترابورات، بوره و دی سدیم. پودر بوراکس از ماده  اکسیژن، بور و سدیم تهیه شده است و امروزه در مصارف خانگی بیش ترین کاربرد را دارد. مشخصات ظاهری این ماده این است که شکل جامد و پودری کریستالی دارد و همچنین از رنگ سفید برخوردار است.

پودر بوراکس به هیچ عنوان نباید در محیطی که هوای خشک دارد قرار داده شود؛ زیرا سریع رطوبت خود را از دست می دهد. بسیاری از خواص پودر بوراکس را نمک اسید بوریک به وجود می آورد که به ترکیبات بور دیگر تبدیل می شود. بوراکس پودری معدنی است که در حالت طبیعی خود به شکل یک کانی کریستالی دیده می شود و به هنگام تست شعله رنگ آن زرد یا مایل به سبز است.

این پودر یک حل شونده محسوب می ‌شود و قابل حل شدن درون مایعاتی همچون آب می باشد. این پودر به هیچ عنوان سمی نمی باشد و به افراد آسیب وارد نمی کند. این ماده اغلب در پودر ماشین‌ لباسشویی نیز یافت می شود و به دلیل قیمت مناسب آن به آسانی در دسترس افراد قرار می گیرد.

تاریخچه بوراکس

بوراکس، برای اولین بار در بستر دریاچه‌های خشک تبت کشف شد و از طریق جاده ابریشم به شبه جزیره عربستان در قرن هشتم میلادی وارد شد. اولین کاربرد عمومی بوراکس به اواخر قرن نوزدهم برمی‌‌گردد، زمانیکه شرکت Pacific Coast Borax فرانسیس ماریون اسمیت، شروع به بازاریابی و تبلیغ محصولی با نام تجاری Mule Team Borax، نمود.

بوراکس چگونه بوجود می‌آید؟

این ماده، به طور طبیعی در کانسارهای تبخیری حاصل از تبخیر مکرر در دریاچه های فصلی ایجاد می‌شود. به عبارت ساده‌تر، بوراکس در بستر دریاچه‌های خشک، جایی که آب تبخیر شده و ذخایر معدنی باقی مانده است، یافت می‌شود.

مهم‌ترین کانسارهای تجاری ، در ترکیه و کالیفرنیا قرار دارند. بوراکس در بسیاری از مناطق دیگر، از جمله جنوب غربی ایالات متحده، صحرای آتاکاما در شیلی و بولیوی، تبت و رومانی، یافت شده است.

این ماده که به طور طبیعی تشکیل می‌شود، بواسطه فرآیند تبلور مجدد، تصفیه می‌گردد.

خاطر نشان می‌کنیم، این ماده را می‌توان به صورت مصنوعی از سایر ترکیبات “بور” تولید کرد. بور یا بوران، عنصری از شبه فلزها است. فراوانی این عنصر در پوسته زمین اندک است، چراکه در اثر دگرگونی‌های هسته‌ای ستارگان ایجاد می‌شود، اما ترکیبات رایج این عنصر که به صورت طبیعی در زمین رخ می‌دهند، در آب محلول هستند. ترکیه و ایالات متحده، بزرگترین کشورهای تولیدکننده ماده بور در جهان هستند.

کاربردهای بوراکس در صنایع مختلف چیست؟

از کاربردهای آن در صنایع مختلف می توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:

کاربرد در کشاورزی

بوراکس به طور گسترده ای در کشاورزی و صنایع کشاورزی استفاده می شود. این یک عنصر کلیدی در کودها و مواد غذایی گیاهی است، زیرا حاوی بور است که یک ماده مغذی ضروری برای رشد گیاه است. بور به تنظیم متابولیسم گیاه کمک می کند، دیواره های سلولی را تقویت می کند و رشد ریشه را تقویت می کند. بوراکس همچنین دارای خواص آفت کشی است که آن را در کنترل هجوم حشرات و محافظت از محصولات در برابر بیماری ها موثر می کند.

کاربرد در صنایع مواد شوینده

بوراکس به دلیل ماهیت قلیایی خود یک ماده پاک کننده موثر است. از این رو یکی از کاربردهای این ماده در صنایع شوینده ها است. این ماده در بسیاری از محصولات پاک کننده از جمله شوینده های لباسشویی، صابون های ظرفشویی و پاک کننده های همه منظوره استفاده می شود. بوراکس به از بین بردن لکه ها، چربی ها و کثیفی ها از سطوح کمک می کند و همچنین می تواند ضد عفونی و خوشبو کننده باشد. همچنین یک ماده تمیز کننده محبوب DIY است، زیرا ایمن و مقرون به صرفه است.

استفاده در شیشه و سرامیک

بوراکس یک عنصر کلیدی در تولید داخلی شیشه و سرامیک است. این ماده به عنوان یک عامل شار عمل می کند و نقطه ذوب مواد را کاهش می دهد و اجازه می دهد تا آنها را با هم ذوب کنند. بوراکس همچنین استحکام و دوام شیشه و سرامیک را بهبود می بخشد و آنها را در برابر شوک حرارتی مقاوم می کند. از این ماده به عنوان لعاب در سفال نیز استفاده می شود و ظاهری صاف و براق به آن می بخشد.

کاربرد در صنایع متالورژی

این ماده در متالورژی برای اهداف مختلفی استفاده می شود. این یک عامل روان کننده است که به حذف ناخالصی ها از فلزات در طی فرآیندهای ذوب و پالایش کمک می کند. همچنین به عنوان شار جوش استفاده می شود و به ایجاد پیوند قوی بین قطعات فلزی کمک می کند. علاوه بر این، بوراکس به عنوان پوششی برای جوشکاری میله ها، جلوگیری از اکسیداسیون و اطمینان از تمیزی جوش استفاده می شود.

کاربرد در صنعت نساجی

یکی از کاربردهای این ماده در صنایع این است که در صنعت نساجی به عنوان ضد شعله استفاده می شود. به پارچه ها اضافه می شود تا کمتر قابل اشتعال باشد و خطر آتش سوزی را کاهش دهد. بوراکس همچنین به عنوان یک نگهدارنده برای پشم و سایر الیاف طبیعی استفاده می شود و از حمله شب پره ها و سایر حشرات جلوگیری می کند. همچنین به فرآیند رنگرزی کمک می کند و به پارچه اجازه می دهد تا رنگ را به طور یکنواخت جذب کند.

پزشکی یکی از کاربردهای بوراکس در صنایع

بوراکس کاربردهای پزشکی و دارویی متعددی دارد. در ساخت ضد عفونی کننده ها، دهان شویه ها و قطره های چشمی استفاده می شود. این ماده همچنین در تولید برخی داروها مانند شیاف اسید بوریک برای درمان عفونت های قارچی استفاده می شود. علاوه بر این، بوراکس در طب جایگزین به دلیل فواید سلامتی خود مانند درمان آرتریت و بیماری های پوستی استفاده شده است.

ساخت اسلایم با آن

ساخت اسلایم با استفاده از بوراکس یک فرایند سرگرم‌کننده و محبوب در میان کودکان و نوجوانان است. اسلایم با بوراکس عمدتاً از چسب چاقو و بوراکس به عنوان دو مواد اصلی تهیه می‌شود. در زیر یک روش ساده برای ساخت اسلایم با بوراکس آورده شده است:

مواد لازم:

1. چسب چاقو (PVA) – معمولاً چسب سفید مدرسه به عنوان چسب چاقو استفاده می‌شود.
2. بوراکس – معمولاً می‌توانید آن را در داروخانه یا فروشگاه‌های خوراکی پیدا کنید.
3. آب گرم – برای تهیه محلول بوراکس.
4. رنگ‌ها یا پرزها اختیاری (برای ایجاد اسلایم رنگی یا بافت‌های مختلف).

مراحل تهیه:

1. آماده‌سازی محلول بوراکس:
   • در یک کاسه کوچک، حدود یک قاشق چای‌خوری بوراکس را با یک فنجان آب گرم مخلوط کنید. می‌توانید بیشتر یا کمتر بوراکس اضافه کنید تا به دلخواه ترکیب را تغییر دهید. مهم است که بوراکس به آب حل شود.
2. تهیه مواد اصلی:
   • یک پیشرفته چسب چاقو به مقدار دلخواه خود را در یک کاسه بزرگ بریزید.
   • اگر می‌خواهید اسلایم را رنگی کنید، رنگ‌ها یا پرزهای مورد نظر خود را به چسب اضافه کنید و آن را مخلوط کنید تا رنگ به طور یکنواخت توزیع شود.
3. ترکیب مواد:
   • محلول بوراکس را به تدریج به چسب اضافه کنید و همزمان مخلوط کنید. توصیه می‌شود این کار را به آرامی انجام دهید و مواد را به تدریج ترکیب کنید تا به اسلایم مناسبی برسید.
4. ماساژ و تغییرات:
   • اسلایم به مرور زمان شروع به ایجاد لطافت می‌کند. اگر به نظر می‌رسد که خیلی نرم است، می‌توانید کمی بیشتر بوراکس اضافه کنید. اگر خیلی سفت شد، چند قطره آب به آرامی اضافه کنید و دوباره مخلوط کنید.
5. ذخیره:
   • اسلایم خود را در یک جعبه یا کیسه نایلونی نگهداری کنید تا از خشک شدن جلوگیری کنید. همچنین می‌توانید اسلایم را با دستان خیس کرده و از آن لذت ببرید!

توجه داشته باشید که بوراکس باید به دقت استفاده شود و از آن به میزان معقول استفاده کنید. همچنین در صورت برخورد با چشم یا پوست، فوراً با آب بشویید. این فرایند ساخت اسلایم با بوراکس به کودکان تحت نظر بزرگترها توصیه می‌شود.

نکته ی پایانی ، مضرات بوراکس

این ترکیب در دسته ترکیبات سبز و ایمن قرار دارد. ماده اصلی این ترکیب سدیم تترابورات است و به طور طبیعی نیز موجود است. اما به طور کلی هر ماده شیمیایی خطرات و عوارض خاص خود را دارد. به عنوان مثال در برخی افراد می تواند آلرژی زا باشد. همچنین در صورت تماس با چشم یا پوست می تواند تحریک کننده باشد و منجر به قرمزی و سوزش شود.

موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.