آپاندیس و علائم ابتلا به آن
آپاندیس یک زائدهی لولهای و کوچک است که در ابتدای رودهی بزرگ و انتهای رودهی کوچک قرار دارد.
اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی، که از ناف عبور میکنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم، جایگاه آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و راست قرار دارد. ناحیهای که با نام نقطهی مک برنی شناخته میشود. اما آپاندیس همیشه در این مکان قرار ندارد و گاهی اوقات در پشت رودهی بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار دارد. در زنان حامله نیز به دلیل بزرگ شدن رحم و تغییر مکان آناتومیک رودهها، جایگاه آپاندیس تغییر میکند. به همین دلیل در اطلاعات پزشکی روزمره به آپاندیس، روباه شکم گفته میشود.
از بین تمام ارگانهای بدن، تنها عضوی که عملکرد و کارآیی آن برای پزشکان و محققان نامشخص است، آپاندیس است. ممکن است آپاندیس حاوی باکتریهای مفیدی باشد که به هضم غذا کمک میکنند و با عفونت مقابله میکنند. همچنین ممکن است نقش آپاندیس در بدن با سیستم ایمنی مرتبط باشد که میتواند بر توانایی بدن در مبارزه با عفونت تاثیر بگذارد. موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.
آپاندیسیت چیست؟
آپاندیسیت به وضعیت التهاب و عفونت آپاندیس ورمی اشاره دارد که به صورت حاد و در عرض ۲۴ ساعت یا به عنوان یک بیماری مزمن ظاهر میشود. در این وضعیت کلاسیک، نخستین نشانه آپاندیسیت درد در ناحیه شکمی است که به طور ابتدایی به عنوان درد عمومی شکم یا پهلوی پیشانی ظاهر میشود و بعداً در ربع پایینی سمت راست شکم حس میشود.
آپاندیسیت به وقوع میپیوندد وقتی آپاندیس (پیوندک) بسته شود. این انسداد میتواند ناشی از مدفوع، جسم خارجی، سرطان یا عفونت باشد. در زمانی که آپاندیس مسدود میشود، باکتریهای درون آپاندیس شروع به تکثیر میشوند و به علت التهاب، ورم و پر از چرک شدن آپاندیس میگردند.
علائم و نشانههای آپاندیسیت
علامت نخستین آپاندیسیت درد شکم است. این درد از نواحی اطراف ناف آغاز شده و به سمت ناحیه پایین سمت راست شکم پیش میرود و شدیدتر میشود. همچنین، علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- کاهش اشتها
- اسهال
- یبوست
- تب
- استفراغ سریع پس از درد شکم
- ورم شکم
- دشواری در خروج باد از شکم
- مشکل در ادرار کردن
- درد شدید عضلانی
- درد هنگام راه رفتن، سرفه یا حرکات دیگر
در صورت تجربه هر یک از این علائم یا نگرانی در مورد آپاندیسیت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی دریافت کنید و در صورت لزوم، درمان مناسب را شروع کنید.
علائم ترکیدن آپاندیس چیست؟
با اینکه همیشه آپاندیسیت به ترکیدن آپاندیس منجر نمیشود، اما اگر تشخیص و درمان به موقع انجام نشود، احتمال خطر و ترکیدن آپاندیس افزایش مییابد.
در صورت تجربه هر یک از نشانههای زیر، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید در ناحیه معده که تا به حال تجربه نشده باشد.
- افزایش دما و لرزش در بدن.
- تغییر در عادات ادراری با ادرارزدایی متکرر.
- احساس تهوع و کاهش اشتها.
- مشکلات در معده شامل استفراغ.
- بررسی راههای تشخیصی آپاندیس
تشخیص آپاندیسیت چالشبرانگیز است زیرا علائم آن معمولاً مبهم بوده و به نظر میرسد به شکلی شبیه به بیماریهای دیگر مانند مشکلات صفرا، عفونت مجاری ادراری، بیماری کرون، التهاب معده، عفونت روده و مشکلات تخمدان باشد. به همین دلیل، برای تشخیص آپاندیسیت، انجام آزمونها و بررسیهای زیر ضروری است:
- بررسی شکم: برای تشخیص التهاب در شکم معاینه میشود.
- آزمایش ادرار: جهت بررسی وجود عفونت مجاری ادراری.
- معاینه رکتال: برای بررسی احتمال عوارض دیگر در نزدیکی آپاندیس.
- آزمایش خون: با بررسی نمونه خون، علائم واکنش بدن به عفونت مشخص میشود.
- سونوگرافی یا CT اسکن: جهت تصویربرداری از منطقه شکم و تشخیص احتمال آپاندیسیت.
با توجه به اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، در صورت تجربه نشانههای فوق، بهتر است تا سریعاً به پزشک مراجعه و مشورت کنید.
درمان آپاندیسیت چگونه است؟
شروع درد در آپاندیس درمانی به جز خارج کردن آن ندارد. اگر چه شیوههای جدید لاپاراسکوپی یعنی جراحیهای با لیزر جایگزین جراحیهای باز شده است اما هیچ روش جایگزین آپاندکتومی نشده است. تنها مزیت لاراپاراسکوپی نسبت به جراحی باز این است که روش کم تهاجمتری است و از یک یا دو بخیه به جای برش بزرگ جراحی باز استفاده میشود. پس زمان بستری و بهبود هم کاهش مییابد.پیش از انجام عمل آپاندیس بهتر است موارد زیر را از پزشک سوال کنید. پزشکی در زندگی به راحت تر گذراندن دوران نقاهت عمل، کمک بسیاری میکند
- عوارض احتمالی عمل نکردن چیست؟
- مدت زمان لازم برای استراحت کردن بعد از عمل چقدر است؟
- مراقبتهای لازم بعد از عمل چگونه است؟
مزیت مراقبتهای بعد از جراحی آپاندیسیت این است که روند بهبودی را سریعتر میکند. پس لازم است حتماً با این مراقبتها آشنا شوید.
مصرف دارو بعد از عمل آپاندیس
بعد از جراحی خیلی از افراد درد زیادی را تجربه میکنند برای کم شدن تجربهی درد میتوان از مسکنهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کرد. وضعیت فرد بیمار باید به صورت نیمه نشسته باشد زیرا نشستن به محل بخیهها فشار وارد میکند.
رژیم غذایی بعد از عمل آپاندیس
رژیم غذایی بعد ازعمل آپاندیسیت باید حاوی میوه و سبزی زیاد و نوشیدن آب فراوان باشد که فرد دچار مشکل یبوست نشود. نوشیدن الکل یا نوشیدنیهای حاوی کافئین بعد از جراحی ممنوع است.
فعالیت بدنی بعد از عمل آپاندیس
فعالیت بدنی بیمارانی که جراحی انجام دادهاند نیز باید محدود شود. این افراد تا زمان بهبود بخیهها نباید وسایل سنگین را جا به جا کنند یا ورزشهای سخت مانند وزنه برداری یا بدنسازی انجام دهند. کسانی که جراحی انجام دادهاند فقط مجازند کارهای سبک و فعالیتهایی مانند پیادهروی انجام دهند.
مراقبت از محل زخم بعد از عمل آپاندیس
مهمترین نکته در مواظبت از محل زخم این است که محل باید خشک و تمیز نگه داشته شود ودر صورت نیاز میتوان پانسمان محل زخم را تعویض کرد. اگر بخیهها جذبی باشد نیازی به مراجعه به پزشک برای کشیدن بخیهها وجود ندارد اما اگر لازم بود بخیهها کشیده شود یک هفته بعد از عمل میتوان به پزشک مراجعه کرد و بخیهها را کشید.
آیا آپاندیسیت قابل پیشگیری است؟
آپاندیسیت قابل پیشگیری نمی باشد. با این حال با رعایت نکاتی می تواند احتمال ابتلا به آپاندیسیت را کمی کاهش داد. استفاده از غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها و سبزیجات تازه می تواند کمک کند، زیرا افزایش مقدار فیبر در رژیم غذایی می تواند از یبوست و انباشته شدن مدفوع که شایع ترین علت آپاندیس است جلوگیری کند.
غذاهای سرشار از فیبر شامل:
- تمشک
- سیب ها
- گلابی
- نخودسبز
- بروکلی
- عدس
- لوبیای سیاه
- دانه های سبوس
- جو
- بلغور جو دو سر
- اسپاگتی
- کنگر فرنگی
رعایت موارد فوق می تواند به سلامتی و بهداشت افراد کمک زیادی کند.