آهک چیست و چه کاربردهایی دارد؟
آهک چیست؟ آهک به عنوان اکسید کلسیم شناخته می شود که یک ترکیب همه کاره است وقرن ها هست که توسط انسان استفاده می شود. از سنگ آهک، یک سنگ رسوبی که عمدتاً از کربنات کلسیم تشکیل شده است، مشتق شده است. هنگامی که سنگ آهک تحت فرآیندی به نام کلسیناسیون قرار می گیرد، به آهک تبدیل می شود. یکی از ویژگی های اصلی آهک قلیایی بودن آن است. این باعث می شود که آن را بسیار واکنش پذیر و در برنامه های مختلف مفید کند. آهک را می توان به اشکال مختلفی مانند آهک زنده یا آهک هیدراته یافت که هر کدام خواص و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند.
کاربرد آهک در صنعت از قدیم تا کنون
ملات های آهکی از زمان های قدیم مورد استفاده قرار می گرفته اند و امروزه نیز به دلیل قابلیت تنفس و انعطاف پذیری مورد علاقه بسیاری قرار می گیرند. . در ساخت و ساز، آهک به عنوان یک ماده اتصال دهنده در ملات و گچ نقش اساسی دارد. توانایی چسبندگی آن به مواد مختلف آن را برای ایجاد ساختارهای بادوام ایده آل می کند.
کشاورزی نیز از استفاده از آهک سود زیادی می برد. با تنظیم سطح pH خاک، آهک به بهبود در دسترس بودن مواد مغذی برای گیاهان کمک می کند و در عین حال سمیت برخی عناصر مانند آلومینیوم را کاهش می دهد. همچنین با افزایش تخلخل و ظرفیت نگهداری آب، ساختار خاک را بهبود می بخشد.
علاوه بر این، آهک در صنایعی مانند تصفیه فاضلاب کاربردهایی پیدا می کند که در آن به خنثی کردن پساب های اسیدی قبل از تخلیه آنها در محیط کمک می کند. همچنین در فرآیندهای تولید داخلی فولاد برای حذف ناخالصی ها از سنگ آهن در طول تصفیه استفاده می شود. تطبیق پذیری و طیف وسیع کاربرد آهک، آن را به ماده ای ارزشمند در بخش های مختلف تبدیل کرده است. از ساخت و ساز تا کشاورزی و فرآیندها و محصولات صنعتی، این ترکیب همچنان نقش اساسی در زندگی روزمره ما دارد.
انواع آهک چیست؟
روش های متفاوتی برای دسته بندی آهک ها وجود دارد که بر اساس شکل ، دانه بندی ، واکنش پذیری و … می باشد. برای آشنایی با انواع مختلف آهک ، دسته بندی هایی در زیر ارائه می شود.
انواع آهک بازاری به 3 دسته تقسیم بندی می شوند:
آهک چرب یا پر قوه : خالص ترین نوع آهک موجود در طبیعت است که فرمول آن نزدیک ترین حالت به اکسید کلسیم می باشد. این نوع آهک تنها دارای چهار درصد ناخالصی بوده و در نتیجه در صورت ترکیب با آب ، به شدت واکنش داده و متورم می شود به گونه ای که حجم آن تا 150 درصد افزایش می یابد.
آهک کم قوه : همانگونه که از نام آن مشخص است ، دارای ملات ضعیفی می باشد و دلیل آن اینست که سنگ آهک آن تنها در حدود 4 تا 6 درصد اکسید کلسیم دارد. ناخالصی های متفاوتی نظیر خاک اخری و دلیل ترکیبات آهن ، سیلیس و آلوم دارد.
آهک آبی : این نوع آهک به آهک رسی شهرت دارد زیرا در حدود 6 الی 22 درصد خاک رس در ترکیب آن وجود دارد. تنها نوع آهک است که حتی در زیر آب نیز سفت می شود و شکفتگی زیاد ایجاد می کند. این ماده در اصل چیزی مابین آهک و سیمان است.
نوع دیگر دسته بندی آهک بر اساس فرمول شیمیایی آن است که عبارتند از:
آهک زنده چیست؟
نوع خالص اهک موجود در طبیعت بوده و فرمول ساختاری اکسید کلسیم دارد و از خالص سازی سنگ کربنات کلسیم با استفاده از حرارت بسیار بالا تولید می گردد. ویژگی آهک زنده در شکفته شدن آن بر اثر تماس با آب است.
آهک هیدراته چیست؟
نوع پودری و غیر واکنش دهنده آهک بوده و فرمول مولکولی هیدروکسید کلسیم دارد. اهک هیدراته یا آهک مرده ، میل ترکیبی با آب نداشته و کاربرد ها و مصارف گوناگونی دارد.
کاربردهای آهک در زندگی چیست ؟
1. آهک خوراکی:
در صنعت غذایی و در عمل تصفیه ی چغندر قند ردپای مصرف آهک خوراکی را می‌توانیم پیدا کنیم.
2.آهک ساختمانی:
پی ساختمان یکی از بزرگترین حوزه‌های مصرف آن است. کلسیم اکسید یا همان نوع زنده، یکی از مهم‌ترین موارد تشکیل دهنده‌ی سیمان است که باعث چسبندگی ملات می شود.
3. تولید کاغذ:
بازیافت سدیم هیدروکسید از سدیم کربنات در فرایند تولید کاغذ و استفاده‌ی از آن در تصفیه‌ی گاز گوگرد دی‌اکساید از اگزوز واحد‌های شیمیایی از دیگر مصارف اکسید کلسیم است.
4. خاصیت ضدعفونی آهک:
یکی دیگر از موارد مصرف آن، استفاده از آن به‌عنوان ماده‌ی ضدعفونی کننده و گندزدا است.
5. آهک در کشاورزی:
در کشاورزی نیز از آن استفاده می‌شود. از آنجا که در آن، کلسیم موجود است، میتوان از آن برای بالابردن میزان کلسیم خاک استفاده کرد. همچنین همانگونه که در بالاتر به آن اشاره شد، اگر پودرآن با مواد شیمیایی معدنی دیگر مخلوط شده باشد، می‌تواند تأمین کننده نیاز خاک به آن ماده‌ی معدنی مشخص از جمله ازت و فسفر و پتاسیم هیدروکسید باشد. حال در صورتی‌که خاک منطقه دارای مقادیر بالای کلسیم اکسید باشد، کشاورز بایستی از کودهای سولفاته و اسیدی استفاده نموده تا اثربخشی آن موجود در خاک بالا رود. عواملی از جمله فضولات حیوانی یا باران اسیدی موجود هستند که میزان اسیدی بودن خاک را افزایش می‌دهند. برای کنترل کردن میزان پی‌اچ خاک از آهک میتوان استفاده کرد تا میزان پی‌اچ آن را افزایش دهد.
6. تولید ظروف چینی:
از دیگر کاربرد های آن می توان به تولید ظروف چینی اشاره کرد. چینی ها شامل انواع سرامیک می شوند و خود به دو دسته چینی های اصلی یا بدلی تقسیم می گردند.
نتیجه
به طور کلی در جواب سوال آهک چیست؟ میتوان گفت که آهک یک ترکیب همه کاره است که قرن ها در صنایع و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. ویژگی های منحصر به فرد آن، آن را به یک عنصر ضروری در بسیاری از فرآیندهای مختلف تبدیل می کند. آهک از نقطه ذوب بالا گرفته تا توانایی آن در واکنش با آب و انتشار گرما، طیف وسیعی از خواص شگفت انگیز را نشان می دهد.
ماهیت قلیایی آن، آن را به عنوان یک تنظیم کننده pH مفید می کند، در حالی که رنگ سفید آن به جذابیت زیبایی آن کمک می کند. آهک کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف مانند ساخت و ساز، کشاورزی و تولید پیدا می کند. معمولاً در تولید سیمان، تثبیت خاک، تصفیه آب و حتی به عنوان یک عامل شار در متالورژی استفاده می شود. فرآیند ساخت آهک شامل حرارت دادن سنگ آهک در دمای بالا برای دفع دی اکسید کربن و تولید اکسید کلسیم است. این آهک زنده را می توان بسته به نیازهای خاص به اشکال مختلف مانند آهک هیدراته یا آهک دولومیتی فرآوری کرد.
موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.