سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه، یکی از شایع‌ترین مشکلات کلیه است که در لیست بیماری‌های کلیوی قرار دارد. این مشکل به نام نفرولیتیازیس هم شناخته می‌شود و ناشی از تشکیل رسوبات معدنی و نمکی در کلیه‌ها است. بیشترین جنس سنگ‌های کلیه از اگزالات کلسیم ساخته شده‌اند. سنگ کلیه دارای ساختاری تیز و کریستالی با اندازه‌های متفاوت است و گاهی اوقات به اندازه‌ی یک توپ گلف نیز می‌تواند رشد کند.
نشانه ها و علائم سنگ کلیه چیست؟
تا زمانی‌که سنگ کلیه در کلیه حرکت نکرده و وارد مجاری ادراری نشده‌است، ممکن است هیچ علامتی را نشان ندهد، این سنگ‌ها به نام سنگ‌های خاموش معروف هستند. علائمی که ممکن است در بیمار ایجاد شود عبارتند از:
- درد: درد شدید در پهلو، پشت و زیر دنده‌ها که تغییر در وضعیت بدن باعث تسکین این درد نمی‌شود. این درد توسط بسیاری از افراد به عنوان بدترین درد زندگی آن‌ها توصیف شده‌است، حتی بدتر از درد زایمان یا شکستگی استخوان‌ها. این درد به قسمت تحتانی شکم، کشاله‌ی ران، آلت تناسلی یا بیضه نیز منتشر می‌شود.
- کیفیت درد: دردی که به‌صورت نوسانی وارد می‌شود و شدت آن متغیر است که به آن درد کولیکی یا کولیک کلیوی گفته‌می‌شود.
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- درد هنگام ادرار کردن
- ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
- ادرار کدر و دارای بوی ناخوشایند
- تهوع و استفراغ
- نیاز مداوم به ادرار کردن (فوریت ادرار)
- ادرار کردن بیشتر از حد معمول
- تب و لرز: اگر عفونت در مجاری ادراری به همراه سنگ وجود داشته‌باشد، تب و لرز نیز ایجاد می‌شود.
- کاهش حجم ادرار
- وجود گلبول‌های سفید یا چرک در ادرار در آزمایش ادرار
در صورت بروز علائم و نشانه‌های نگران‌کننده‌ای مانند درد همراه با حالت تهوع و استفراغ، درد همراه با تب و لرز، وجود خون در ادرار، مشکل در دفع ادرار و درد شدیدی که نمی‌توانید آرام باشید و قرار گرفتن در هیچ موقعیتی درد را کاهش نمی‌دهد، به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه‌کنید.
علت ایجاد این بیماری چیست؟
اگرچه دلیلی قطعی برای ایجاد سنگ وجود ندارد، اما چندین عامل خطر ایجاد این سنگ‌ها را افزایش می‌دهد. علت اصلی این بیماری کمبود آب بدن است. سنگ کلیه بیشتر در افرادی مشاهده‌می‌شود که کمتر از ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز مصرف می‌کنند.
هنگامی‌که آب کافی برای رقیق کردن اسید اوریک موجود در ادرار وجود نداشته‌باشد، ادرار اسیدی‌تر می‌شود. محیط بیش‌از‌حد اسیدی ادرار، منجر به تشکیل سنگ کلیه می‌شود.
عوامل خطر غیرقابل کنترل ابتلا به سنگ کلیه
عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- تاریخچه‌ی خانوادگی یا شخصی: سابقه‌ی خانوادگی سنگ کلیه شانس ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. اگر شخصی در خانواده‌ی شما دارای سنگ کلیه باشد، احتمالاً اینکه شما نیز دچار آن شوید وجود دارد. اگر قبلا یک یا چند سنگ داشته‌اید، در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سنگ‌های کلیوی هم هستید. در صورت عدم انجام اقدامات پیشگیرانه در زمان ایجاد سنگ کلیوی، خطر تشکیل مجدد و عود سنگ در آینده افزایش می‌یابد.
- هیپرکلسیوری (کلسیم بالا در ادرار): یکی دیگر از اختلالات ارثی است، که طی آن کلسیم بیش‌از‌حد از مواد غذایی جذب شده و در ادرار دفع می‌شود. در بیش از نیمی از افراد مبتلا به هیپرکلسیوری، سنگ کلیوی کلسیم فسفات یا کلسیم اگزالات ایجاد می‌شود.
- هیپراگزالوری (اگزالات بالا در ادرار): یک بیماری ارثی بسیار نادر است و با عنوان هیپراگزالوری اولیه شناخته‌می‌شود. بالا رفتن سطح اگزالات در ادرار خطر تشکیل این نوع سنگ را افزایش می‌دهد. به‌دلیل عوامل وابسته به رژیم غذایی، هیپراگزالوری اولیه بسیار کمتر از هیپرکلسیوری شایع است.
- سایر بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند که عبارتند از اسیدوز توبولار کلیوی، سیستینوری، هایپر پاراتیروئیدیسم، داروهای خاص، برخی عفونت‌های دستگاه ادراری، سبک زندگی بدون تحرک و بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشارخون بالا.
- نژاد: سنگ کلیه در آسیایی‌ها و قفقازی‌ها نسبت به بومیان آمریکایی، آفریقایی‌ها و آمریکایی‌های آفریقایی تبار شیوع بیشتری دارد.
این مطلب نکاتی از پزشکی در زندگی و اطلاعات پزشکی روزمره است ، که می تواند سلامتی و بهداشت شما را بهبود بخشد. موفقیت در زندگی وابسته به داشتن اطلاعات ارزشمند از علم روز است.