سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome) یک اختلال گوارشی طولانی مدت است که میتواند باعث ناراحتی مداوم شود.
با اینکه اکثر افراد آن را با علائم شدید حس نمیکنند، ولی با این حال این بیماری بسیار شایع است. اما هنوز هم مبتلایان زیادی از وجود این سندروم اطلاعی ندارند و دردهای شکمی شدیدی را تحمل میکنند، بدون آن که بدانند مشکل از کجاست. با شناخت بیشتر و اطلاع از راه های کنترل سندروم روده تحریک پذیر، میتوان علائم آن را بهبود بخشید.
این سندروم در زبان انگلیسی با (IBS) شناخته میشود و تقریبا یک بیماری مزمن به حساب میآید. با این حال، علائم آن طی سالها تغییر میکند و بسته به شرایط مختلف میتوان نشانهها را کاهش داد. این بیماری میتواند در هر سنی به وجود بیاید و معمولا زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار میدهد. سندروم روده تحریک پذیر بیماری خیلی خطرناکی محسوب نمیشود، ولی در صورت عدم توجه به آن، فرد مبتلا ممکن است مجبور شود دردهای شکمی زیادی را تحمل کند.
علائم شایع سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سندرم روده تحریکپذیر یک مشکل معدهای است که ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد. اکثر افراد دچار IBS علائمی نظیر اسهال، یبوست، یا ترکیبی از هر دو این علائم را تجربه میکنند. همچنین نفخ شکم نیز یکی از ویژگیهای شایع این سندرم است. به طور کلی، علائم اصلی سندرم روده تحریکپذیر عبارتند از:
- درد یا گرفتگی معده: افراد مبتلا به IBS معمولاً در ناحیه مرکزی شکم یا پهلوها درد و گرفتگی احساس میکنند. این درد معمولاً به خصوص بعد از غذا خوردن شدت مییابد و پس از دفع مدفوع بهبود مییابد.
- نفخ: شکم ممکن است به طور ناراحتکنندهای واکنش نشان دهد و متورم شود. این نفخ معمولاً با یک احساس سنگینی و پری شکمی همراه است.
- اسهال: برخی از افراد با IBS ممکن است مدفوعهای آبکی و خود راحتی ناپذیری داشته باشند. این اسهال ممکن است به صورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی رخ دهد.
- یبوست: برخی افراد دیگر هنگام دفع مدفوع فشار میآورند و احساس میکنند که نمیتوانند روده خود را به طور کامل تخلیه کنند. این یبوست میتواند به علت انقباضات نامنظم روده باشد.
همچنین ممکن است علائم IBS با عواملی نظیر مصرف خاصی از غذا یا نوشیدنیها، استرس، یا تغییرات در شیوه زندگی تحریک شوند و در برخی از اوقات روزانه متغیر باشند. به همین دلیل، تشخیص و مدیریت صحیح این سندرم مهم است تا کیفیت زندگی افراد مبتلا به IBS بهبود یابد
نحوه صحیح تشخیص سندرم روده تحریک پذیر
در حال حاضر هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد. پزشک شما احتمالاً با بررسی یک تاریخچه کامل از پرونده های پزشکی در زندگی شما، معاینه فیزیکی و آزمایشهایی برای رد سایر بیماریها مانند بیماری سلیاک شروع میکند.
پس از رد سایر شرایط، دکتر سندرم روده تحریک پذیر احتمالاً در مورد بروز احتمالی درد و ناراحتی شکمی، اسهال یا یبوست برای حداقل یک روز در هفته در سه ماه گذشته سوال میپرسد. تغییر تعداد دفعات دفع مدفوع یا قوام مدفوع نیز مهم است. از دیگر علائم مورد توجه پزشک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن
- خونریزی از رکتوم یا راستروده (سندروم روده تحریک پذیر و خون در مدفوع)
- تب
- حالت تهوع یا استفراغ مکرر
- درد شکم، بهخصوص اگر مربوط به اجابت مزاج نباشد یا در شب رخ دهد (سندروم روده تحریک پذیر و درد پهلو)
- اسهالی که مداوم است یا شما را از خواب بیدار میکند
- کمخونی که مربوط به کمبود آهن است
اگر درمان اولیه تاثیری در رفع این علائم نداشته باشد، احتمالاً به آزمایشهای اضافی زیر نیاز خواهید داشت. پزشک ممکن است چندین آزمایش از جمله آزمایش مدفوع برای بررسی عفونت یا مشکلات مربوط به توانایی روده شما برای دریافت مواد مغذی از غذا (سوء جذب) توصیه کند. روشهای تشخیصی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کولونوسکوپی
- اشعه ایکس یا سیتی اسکن
- آندوسکوپی فوقانی
تستهای آزمایشگاهی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تست عدم تحمل لاکتوز
- آزمایش تنفسی
- آزمایشهای مدفوع
غذاهای مضر برای مبتلایان به روده تحریک پذیر
یکی از مهمترین عواملی که به بهبود مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر کمک میکند، رعایت رژیم غذایی است. برخی از نوشیدنیها و خوراکیها محرک اصلی این بیماری هستند و باید تا حد امکان از آنها دوری کنید. علائم بیماری اغلب پس از مصرف برخی از محصولات مانند شکلات، شیر یا الکل بدتر میشوند و ممکن است باعث یبوست یا اسهال شوند. برخی از میوهها، سبزیجات و نوشابههای گازدار باعث ایجاد نفخ و ناراحتی میشوند.
افراد مبتلا به بیماری روده تحریک پذیر باید تا حد امکان از مواد غذایی زیر که باعث نفخ میشوند اجتناب کنند:
- لوبیا
- کرفس
- پیاز
- هویج
- کشمش
- موز
- زردآلو
- آلو خشک
- جوانه بروکسل
- شیرینی
- محصولات لبنی
- آدامس بدون قند
- محصولات و نوشیدنیهای حاوی کافئین
نام های دیگر سندروم روده تحریک پذیر کدامند؟
بیماری روده تحریک پذیر با نامهای زیر نیز شناخته میشود:
- Irritable Bowel Syndrome
- IBS
- کولون اسپاستیک
- کولون تحریک پذیر
- کولیت مخاطی
- کولیت اسپاستیک
- روده اسپاستیک
- روده عصبی
روش های درمان سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
- تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب
- استفاده از داروها
- درمان خانگی
- طب سنتی
رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر
مدیریت مصرف فیبر
به اکثر مبتلایان سندروم روده تحریک پذیر پیشنهاد میشود که میزان فیبر دریافتی خود را افزایش دهند. سطح متعادل فیبر در رژیم غذایی میتواند به هضم سالم کمک کند.
مکملهای پروبیوتیک
مصرف پروبیوتیک معمولا به اکثر مبتلایان کمک میکند. پروبیوتیکها باکتریهای مفیدی هستند که باعث سلامت روده میشوند. البته، ممکن است فرد بلافاصله پس از مصرف مکمل، اثرات آن را احساس نکند. بنابراین باید در چندین هفته مصرف شود تا در بلند مدت بتوان اثرات مثبت آن را بررسی کرد.
یادداشت عادات غذایی
تغییر در عادات غذایی میتواند به کنترل علائم کمک کند و در واقع هیچ رژیم ثابتی برای همه بیماران وجود ندارد. بنابراین، ممکن است فرد برای یافتن یک رژیم غذایی راحت و سازگار، نیاز به گذراندن مراحل آزمایش و خطا را داشته باشد. ثبت عادات و تغییرات غذایی به شما کمک میکند تا متوجه شوید که کدام یک از مواد غذایی و نوشیدنیها، موجب تحریک این بیماری میشوند و کدام یک مفیدند. در نتیجه خیلی راحتتر میتوانید وعدههای غذایی خود را میل کنید.دانستن این علم روز کمک شایانی به سلامتی ما میکند.
درمان خانگی سندروم روده تحریک پذیر
برای درمان خانگی سندروم روده تحریک پذیر راه حلهای مختلفی وجود دارند که برخی از آنها را در ادامه آوردهایم. برای درمان این بیماری در منزل میتوان از خوراکیهای متنوعی استفاده کرد و رژیم غذایی را کمی تغییر داد. خوراکیهای مفید برای سندروم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر هستند:
- دمنوشهای گیاهی
- دمنوش نعنا
- دمنوش چای سبز
- دمنوش رازیانه
- زنجبیل
- سرکه
- آلوئه ورا
- کلم
- کنگر فرنگی
- زردچوبه
- هویج
- بلغور
- دارچین
شکل مدفوع در سندروم روده تحریک پذیر
اگر مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر همراه با اسهال هستید، مدفوع مکرر، شل و آبکی خواهید داشت. ممکن است نیاز فوری به اجابت مزاج داشته باشید، که ممکن است کنترل آن دشوار باشد. اگر مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر همراه با یبوست هستید، دفع مدفوع به سختی انجام می شود و همچنین دفع کمتری خواهید داشت.
نتیجه گیری
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS ممکن است در بعضی از افراد وجود داشته باشد و دائمی باشد، شما می توانید با خوردن مکمل های پروبیوتیک و رعایت رژیم غذایی مناسب علائم تشدید آن را کاهش دهید و آن را مدیریت کنید. اطلاعات پزشکی روزمره میتواند به درمان شما در این زمینه کمک شایانی کند. از جمله مکمل پروبیوتیک که به درمان سندروم روده تحریک پذیر کمک می کند می توان به کپسول رگفلور اشاره کرد.