خط میخی و تاریخچه ی ساختار آن
خط میخی میراثی جهانی و رهیافتی باستانی در علم روز است و دانستنیهای روز جهان این خط را به این منظور که مردم دنیای باستان آنچه را که می‌گفتند، ثبت کنند میشناسد.
این خط از کهن‌ترین سامانه‌های نوشتاری تاریخ است که در حدود 3500 پیش از میلاد در سرزمین باستانی سومر در میان‌رودان (بین‌النهرین) به‌وجود آمد.
اختراع این خط در شمار مهم‌ترین دستاوردهای مردم سومر قرار دارد و برترین دستاورد شهر سومری اوروک است، که کهن‌ترین نوشته‌ها به خط میخی از حدود 3200 پیش از میلاد در آن یافت شده و نام این شهر را به پیدایش ادبیات در جهان پیوند زده است.
میخ‌ها، با جهت قرارگیری‌شان، چهار عنصر را تشکیل می‌دهند. همچنین، یک عنصر پنجم نیز وجود دارد که از ترکیب دو میخ به صورت زاویه‌ای با دهانه‌ای به سمت راست درست شده است.
احتمالاً سومری‌ها نشانه‌های این خط را در حدود سال 2900 پیش از میلاد در جلگه‌های پایین دجله و فرات، با ساده‌سازی خط تصویری، ایجاد کردند. اکدی‌ها همچنین با کوچ به بابل، این خط تصویری را از سومری‌ها آموختند، اما خط میخی اکدی سومری شکل بسیار پیچیده‌ای داشت و بیش از 2000 نشانه و 20000 هزارش داشت.
تمدن‌های عمدۀ تولیدکنندۀ کتیبه‌های این خط عبارت بودند از:
- سومر
- اَکَد
- بابِل
- ایلام
- هَتّی (حتّی یا هاتّی هم نوشته‌اند)
- هیتّی (حیتّی هم نوشته‌اند)
- آشور
- هور (هوریان)
خط میخی یعنی چه؟
این کلمه در زبان انگلیسی cuneiform است که از کلمۀ لاتین cuneus به معنی «گوِه» یا «حجم سه‌گوش» می‌آید. در زبان فارسی این حجم به شکل میخ مجسم شده و چون این خط با علامت‌های سه‌گوش میخ‌شکل نوشته می‌شود این نام را به آن داده‌اند.
آیا این خط نخستین زبان نوشتاری بشر است؟
بله؛ این خط از همۀ زبان‌های نوشتاری ابداع‌شده به دست بشر، از جمله هیروگلیف مصری و حرف‌نگارهای چینی، قدیمی‌تر است.
خط دیگری که نمونه ای از آن در تمدن دره ی سند یافت شده، از خط میخی قدیمی تر است. البته این نمونه ی خط تا کنون رمزگشایی نشده است.
آیا هوش مصنوعی میتواند خط میخی را رمزگشایی‌کند؟
گزارش جدیدی توسط گروهی از توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی در آکسفورد آکادمیک منتشر شده است که در آن توضیح داده شده که چگونه از پردازش زبان طبیعی (NLP) برای ترجمه لوح‌های خط میخی اکدی به انگلیسی استفاده می‌شود.
بر اساس این گزارش، صد‌ها هزار لوح گلی با خط میخی که به زبان اکدی نوشته شده‌اند، اطلاعات تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی مرتبط با منطقه بین‌النهرین باستان را ثبت کرده‌اند. با این حال، اکثر این اسناد هنوز ترجمه نشده و در دسترس نیستند.
گای گوترز، یکی از نویسندگان این گزارش، در یک مصاحبه با مجله Decrypt اظهار داشت: «چالش اصلی ما کمبود حجم بزرگی از داده‌ها است. تنها تعداد کمی از نمونه‌ها برای آموزش مدل‌ها وجود دارد؛ ما فقط به ده‌ها هزار نمونه دسترسی داشتیم.»
در ماه مه، یک تیم تحقیقاتی ایتالیایی مقاله‌ای منتشر کرد که در آن به جزئیات استفاده از هوش مصنوعی برای شناسایی مکان‌های باستانی در منطقه دشت‌های سیل‌آلود بین‌النهرین پرداخته‌اند. همچنین، محققان در اوایل این ماه، از هوش مصنوعی برای کشف ژئوگلیف‌ها، حکاکی‌ها و نقوش انسانی و حیوانی در پرو استفاده کردند.
این تحقیقات نشان می‌دهد که هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی در حوزه باستان‌شناسی و کشف مکان‌های باستانی به عنوان یک ابزار موثر در حفظ و بازیابی ارث‌های تاریخی انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند
اهمیت این خط در چیست؟
خط میخی دریچه‌ای به تاریخ میان رودان باستان گشود . همان گونه که رمزگشایی از هیروگلیف‌های مصری از تاریخ مصر باستان پرده برداشت. تا پیش از رمزگشایی خط میخی ، تاریخ جهان شکلی کاملن متفاوت با آن که امروز می‌دانیم داشت.