سکته قلبی چیست و چه علائمی دارد؟
سکته قلبی یا آنفارکتوس میوکارد یک وضعیت پزشکی است که در صورت توقف اکسیژن‌رسانی به قلب بروز میکند.
حمله قلبی زمانی رخ میدهد که یک یا چند بخش از عضله قلب اکسیژن کافی دریافت نکنند. بر این اساس زمانی که شریان‌ها دچار انسداد می‌شوند، جریان خون کاهش‌یافته و با انسداد کامل متوقف میشود. وقتی جریان خون کاملاً قطع شود، هیچ خونی به عضله قلب نمی‌رسد و فرد سکته میکند. برای آشنایی بیشتر با علائم سکته قلبی با ما همراه باشید. موفقیت در زندگی منوط به داشتن علم روز است.
انواع سکته قلبی
در ادامه، ما به شما با انواع مختلف سکته قلبی آشنا خواهیم کرد:
- اسپاسم (گرفتگی) عروق کرونر یا آنژین ناپایدار: در این حالت، بیمار با حمله حاد به عروق کرونری قلب روبرو میشود. ممکن است درد قفسه سینه در زمان استراحت ظاهر شود، همچنین ممکن است بیمار به مدت طولانی‌تری درد احساس کند. درمان این نوع سکته قلبی با داروها و استراحت کامل امکان‌پذیر نیست. در مقابل آن، آنژین پایدار وجود دارد که علائم آن با انجام فعالیت‌های بدنی افزایش می‌یابد.
- انفارکتوس میوکارد (STEMI): در این حالت، یکی از شریان‌های اصلی قلب دچار آسیب میشود. این شریان‌ها به عضله قلب خون و اکسیژن می‌رسانند. این نوع سکته قلبی معمولاً به صورت حاد و شدید اتفاق می‌افتد و ممکن است با آریتمی بطنی (انقباض نامنظم بخش پایینی قلب) همراه باشد. این موضوع باعث افزایش خطر ایست قلبی میشود.
- انفارکتوس میوکارد (NSTEMI): در این نوع سکته قلبی، شدت بیماری متوسط است و یکی از شریان‌های خونی قلب به طور جزیی مسدود شده است. این مسدودیت به معنای عدم وقوع علائم شدید نیست، بلکه باید به سرعت درمان شود. علائم این نوع سکته قلبی ممکن است مشابه با نوع STEMI باشد.
علائم سکته قلبی شامل درد در قفسه سینه (آنژین صدری)، تنگی نفس، سرگیجه، سبکی سر، تهوع، استفراغ، خس خس سینه و سرفه، عرق سرد، و احساس شدید اضطراب می‌شوند. همچنین در موارد خاص، علائمی مانند عرق کردن به ویژه عرق سرد، درد در فک و گردن و به خصوص در شانه‌ها، ضربان قلبی تند و نامنظم، و خروپف کردن با صدای بلند در خواب نیز ممکن است ظاهر شوند.
این نکات تنها بخشی از علائم ممکن سکته قلبی هستند. لذا در صورت ظهور هر گونه علامتی، بهتر است بلافاصله به پزشک قلبی مراجعه کرده و مشورت حرفه‌ای دریافت کنید.
در صورت مشاهده علائم ایست قلبی اقدامات زیر را انجام دهید.
- فورا با اورژانس تماس بگیرید.
- شروع به انجام عملیات سی‌پی‌آر (CPR) کنید.
CPR چیست؟
منظور از CPR همان تنفس مصنوعی یا احیای قلبی ریوی (Cardiopulmonary resuscitation) است. هدف این است تا خون و اکسیژن در بدن بیمار حفظ شود و ضربان داشته باشد. زمان پس از ایست قلبی زمان اهمیت بسیار زیادی دارد. ۴ تا ۶ دقیقه پس از این عارضه به عنوان زمان طلایی به‌شمار می‌رود. اگر بتوانید در این مدت زمان عملیات CPR را به درستی انجام دهید، احتمال نجات دادن جان بیمار و جلوگیری از آسیب‌های جدی مانند هیپوکسی (کاهش سطح اکسیژن در بدن) وجود دارد. بنابراین اگر تاکنون CPR را یاد نگرفته‌اید، حتما برای یاد گرفتن آن اقدام کنید. چرا که در مواقع حساس قادر خواهید بود جان یک انسان را نجات دهید.
علل بروز سکته قلبی
علت سکته قلبی، عمدتا مربوط به بیماری‌های عروق کرونر یا همان CHD است. در طی آن شریان‌های اصلی که وظیفه خونرسانی به قلب را برعهده دارند، دچار آسیب می‌شوند.این آسیب (آترواسکلروز) معمولا به دلیل افزایش سطح کلسترول خون و ایجاد پلاک، رخ میدهد. سیگار کشیدن، رژیم غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت ورزشی منظم، مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی، فشار خون بالا و حتی دیابت از جمله دلایلی هستند که می‌توانند زمینه را برای بروز آترواسکلروز فراهم کنند.
دلیل سکته قلبی می‌تواند مربوط به لخته خون باشد. پلاک‌ها در ایجاد لخته خون نقش مهمی دارند. اگر آنها دچار ترکیدگی شوند، مواد شیمیایی حاصل از آنها می‌توانند منجر به لخته شدن خون شوند. با حرکت لخته به سمت قلب، خونرسانی دچار اختلال میشود و در نتیجه حمله قلبی رخ میدهد.
در صورت سکته قلبی چه کنیم؟
در صورت علائم بروز سکته قلبی بهتر است هر چه سریع‌تر اقدامات زیر را انجام دهید:
- فورا با اورژانس تماس بگیرید. پرسنل اورژانس می‌توانند در راه رسیدن به بیمارستان درمان را شروع کنند.
- انجام هرگونه فعالیت را متوقف کنید. در هر حالتی که برایتان راحت‌تر است، بنشینید یا دراز بکشید.
- نیتروگلیسرین مصرف کنید. اگر از نیتروگلیسیرین استفاده می‌کنید، دوز نرمال آن را مصرف کنید.
- آسپرین بخورید. اگر به مصرف آسپرین حساسیت ندارید، یک قرص ۳۲۵ گرمی یا دو قرص ۸۱ گرمی بخورید.
- استراحت کنید و منتظر بمانید. تا زمانی که منتظر رسیدن کمک هستید، خونسردی خود را حفظ کنید.
- فهرستی از داروهای خود را در کیف پول، دفترچه یادداشت و یا گوشی همراه ذخیره کنید.
روش های درمان سکته قلبی
درمان سکته قلب می‌تواند شامل تغییر سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی، مصرف دارو و جراحی باشد. قبل از آن می‌خواهیم بدانیم آیا سکته قلبی خوب میشود یا نه؟ باید بدانید راهی برای درمان حمله قلبی وجود ندارد، شیوه‌های درمان تنها به کنترل بیماری کمک کرد و ریسک بازگشت بیماری را کاهش می‌دهند.
تغییر سبک زندگی
گاهی اوقات با ترک عادات اشتباه می‌توان به راحتی حمله قلبی را درمان کرد. از جمله عادات اشتباه می‌توان به مصرف دخانیات، رژیم غذایی پرچرب، نداشتن برنامه ورزشی منظم و مناسب، کنترل نکردن استرس و فشار‌های روحی و کنترل نکردن بیماری‌های زمینه‌ای اشاره کرد.
مصرف داروهای قلب
گاهی اوقات نیز در کنار تغییر سبک زندگی، پزشکی در زندگی و مصرف داروهای شیمیایی توصیه خواهند شد. این داروها از ایجاد لخته خون جلوگیری کرده و باعث می‌شوند جریان خون حالت طبیعی داشته باشند. متخصص قلب معمولا از این روش برای درمان بیماری استفاده میکند.
جراحی قلب
در صورتیکه شدت آسیب زیاد باشد و تغییر سبک زندگی و مصرف دارو برای درمان بیماری کافی نباشد، جراحی قلب به عنوان راه‌حلی مناسب پیشنهاد میشود. جراحی می‌تواند به شکل‌های زیر انجام شود:
جراحی بای‌پس عروق کرونر (Coronary artery bypass surgery)
در این حالت جراح یک رگ خونی از قسمت دیگر بدن جدا کرده و به قلب پیوند میدهد. شریان مسدود شده و آسیب‌دیده از بدن خارج میشود.
آنژیوپلاستی (Angioplasty) و استنت گذاری
برای این منظور جراح کاتتری همراه با یک بالون به قسمت باریک رگ وارد میکند. با باد کردن بالون، رسوبات چربی نیز از بین خواهد رفت. گاهی اوقات به منظور باز نگه داشتن رگ از استنت نیز استفاده میشود.
پیوند قلب
چنانچه قلب آسیب بسیار شدیدی دیده باشد، پیوند قلب به عنوان آخرین راه‌حل پیشنهاد خواهد شد.
جمع‌بندی
علائم سکته قلبی را به خاطر بسپارید و در صورت مشاهده آن در خود و یا افراد دیگر، در سریع‌ترین زمان ممکن واکنش نشان دهید. منتظر نمایید تا علائم خودبه‌خود برطرف شوند. فوراً با شماره 115 تماس بگیرید. همیشه به خاطر بسپارید هیچ‌وقت برای داشتن سبک زندگی سالم مثل ترک سیگار، خوردن غذاهای سالم ،رعایت سلامتی و بهداشت و داشتن زندگی پرتحرک‌تر خیلی زود یا خیلی دیر نیست. موارد ذکرشده اقدامات بسیار مهمی در پیشگیری از حملات قلبی و ارتقاء سلامت کلی بدن است.